Franeker en Leeuwarden winnen samen titel Bodemdierenstad van het Jaar

Normaal kan er maar ééntje winnen, maar ditmaal zijn het er twee. Zowel gemeente Leeuwarden als Waadhoeke – Franeker en omgeving – mag de eretitel Bodemdierenstad van het Jaar nu voeren. Zij lieten tijdens de Stedenbattle 2025 van het burgerwetenschapsproject de Bodemdierendagen in hoge mate zien hart te hebben voor bodemdieren en het belang van een gezonde bodem in de stad. Met name in Friesland dus.

Co-bodemdierensteden Franeker en Leeuwarden tonen dat ze een bodemdiervriendelijke stad zijn, die de waardering voor de ondergrondse biodiversiteit actief uitdraagt. Leeuwarden zelfs al voor de 2^e keer. De Friese hoofdstad schreef de titel ook in 2023 op haar naam. Utrecht was in 2022 de eerste winnaar en Ede vorig jaar.

Tiny Ten geteld

Regenwormen, kevers, pissebedden, spinnen en duizendpoten. Mollen, mieren, miljoenpoten en ook de naakt- en huisjesslakken. Dat zijn de zogenaamde Tiny Ten: de ambassadeurs van al dat belangrijke bodemleven dat de grond gezond houdt. En ze zijn allemaal geteld deze herfst door zo’n 2500 burgerwetenschappers. In acht gemeenten was er extra aandacht voor, omdat zij meededen aan de Stedenbattle van de landelijke Bodemdierendagen. Want hoe ‘bodemdiervriendelijk’ zijn onze steden?

Deelnemers aan de stedenstrijd doen tenminste één officiële bodemdierenwaarneming rond Dierendag binnen de bebouwde kom, maken hun inwoners enthousiast om ook mee te zoeken in hun eigen tuin en delen het belang van een levende bodem met iedereen. Bij deze editie deden Amsterdam, Rotterdam, Leeuwarden, Ede, Wageningen, Waadhoeke/Franeker, Utrecht en Nijmegen mee. 

Elfstedenwinnaars

De deelnemers waren zeer aan elkaar gewaagd. De twee winnaars vonden bij meer dan 60 waarnemingen veel bodembiodiversiteit binnen hun gemeentegrenzen en betrokken daarbij de nodige inwoners. In Franeker gingen bijvoorbeeld een hoop gezinnen op zoek naar bodemdieren tijdens het Weekend van de Wetenschap, trad er een bodemtheater op en werden de BSO’s gestimuleerd om mee te doen. Terwijl in Leeuwarden overal schoolklassen aan de slag gingen met bodemdieren, waarbij er speciale aandacht was voor de kinderen in niet zo groene wijken. Regionale media deden uitgebreid verslag.

Ook besteedden de steden ruim aandacht aan de Little Eleven. Dat zijn de 11 extra ambassadeurs van het rijke bodemleven ter ere van de 11^e editie van de Bodemdierendagen, zoals de springstaart en de fluweelmijt. En omdat 11 het ‘gekkengetal’ is, 11 ook 1 + 1 is en zowel Franeker als Leeuwarden bij de Friese elf steden horen, is het extra passend dat beide steden dit jaar verrassend maar verdiend winnaar zijn geworden.

Sterk veld

Naast de twee winnaars was het hele veld sterk. Drie andere steden verdienden dan ook een eervolle vermelding met hun deelname. Amsterdam organiseerde bodemdierensafari’s tijdens de Alternatieve Dierendag-viering bij De Ceuvel, zocht met veel enthousiasme en maakte zelfs een logo voor de eigen Stedenbattle. Utrecht scoorde maar liefst een 9,1 voor de bodem bij de park-waarneming samen met wethouder, schoolklassen, ecologen en bodemkundigen. Met geslaagde filmpjes riep ze Utrechters op om ook naar het bodemleven te kijken. En Wageningen ten slotte bracht bij alle kinderdagverblijven een waarnemers-pakketje langs, deed verslag in de plaatselijke krant en bemonsterde met het gemeenteteam het centrale kerkplein dat net vergroend was.

Bodemdieren Top 3

Dit jaar zagen de burgerwetenschappers regenwormen in de meeste tuinen, gevolgd door pissebedden en spinachtigen. Opvallend was de opmars van de miljoen- en duizendpoten, en juist de terugval van de huisjes- en de naaktslakken. De fikse droogte van dit voorjaar zien we zo nog duidelijk terug in het bodemleven tijdens deze herfst.

Volgend jaar vindt de 12^e editie van de Bodemdierendagen plaats. De periode om te zoeken is dan extra lang: van vrijdag 25 september tot en met maandag 12 oktober. Dit is inclusief een grote open dag op 3 oktober bij het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), waar de levende bodem één van de hoofdonderwerpen zal zijn. Ook de Stedenbattle zal dan weer losbranden, om het belangrijke bodemleven in de stad de aandacht te geven dat het verdient.

Voor de 11^e keer organiseerden het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en Wageningen University & Research het citizen science-project de Bodemdierendagen. Partnerorganisaties die helpen met achterban en activiteiten bij de zoektocht naar die belangrijke bodemdieren zijn: IVN Natuureducatie, Scouting Nederland, Weekend van de Wetenschap, Vrije Universiteit, Nederlands Instituut voor Biologie, Stichting Steenbreek, Velt, Pientere Tuinen, de Tuinbranche, Voedsel uit het Bos, Nationale Wetenschapsagenda, Vereniging voor Veldbiologie KNNV, Jaarrond Tuintelling, Naturalis, IUCN NL, NL Greenlabel, de tuiniers van AVVN, JNM, Kinderboerderijen Actief, Kenniscentrum EIS, WWF, Nederlandse Entomologische Vereniging, Globe, LandschappenNL, Deltaplan Biodiversiteitsherstel, Aeres Hogeschool Wageningen en nog meer.

Voor meer informatie:

• Hoofdorganisator en hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481 / 0317-473400, f.rienks@nioo.knaw.nl

Website Bodemdierendagen: www.bodemdierendagen.nl.

Hier is van alles te vinden: de kaart met de waarnemingen, de resultatenpagina van 2025, maar ook de zoekkaart, zoektips, weetjes.

Illustratie(s): 

Bron foto’s: Organisatie Wereldbodemdag Nederland