Bodemdieren maken een stad aangenaam voor inwoners

Tijdens de Bodemdierendagen 2022 geven we extra aandacht aan bodemdieren in de stad. Onder het motto: Maak kennis met de onderburen! Dus tel mee. Dit jaar organiseren we bovendien de Bodemdieren Battle of the Cities. Daarmee ontdekken we welke stad in Nederland het meest bodemdiervriendelijke stadshart heeft en zich ‘Bodemdierenstad van het Jaar’ mag noemen!

Sinds een aantal jaren woont meer dan de helft van de Nederlanders in stedelijk gebied. Huizen, winkels, theaters en scholen maken dat het voor veel mensen in die dichtbebouwde omgeving goed toeven is. Maar de aanwezigheid van bodemdieren zoals wormen, kevers, miljoenpoten en andere onderkruipers is net zo belangrijk. Zij recyclen dode planten, voorkomen droogte, en dienen zelf als voedsel voor zoogdieren en vogels.

Leven als op een rots in Zuid-Europa

Leven in de stad is eigenlijk als leven op een rots in Zuid-Europa: al die daken, straten en gebouwen maken de omgeving ‘stenig’. En dat heeft gevolgen: schijnt de zon, dan smelt je al gauw weg. Regent het hard, dan staat de straat binnen de kortste keren blank. In de natuur heb je daar veel minder last van: bij zonnig weer zoek je de schaduw op en regenwater zakt gewoon de bodem in.

De stad is een warmte-eiland

Een stad kun je zien als een ‘warmte-eiland’: het is er vaak enkele graden warmer dan erbuiten. Gelukkig voor de inwoners is daar wel iets tegen te doen. Want planten zorgen voor verkoeling. Dus plant een boom of heg en wip wat tegels!

Miljarden belangrijke spelertjes

Voor het succes van die planten en bomen is een grote rol weggelegd voor één belangrijke speler. Of zeg maar liever miljarden belangrijke spelertjes: bodemorganismen. In een handje gezonde aarde zijn het er enkele miljarden, met zo’n 5000 soorten. Van microscopisch kleine bacteriën en schimmels, via de met het oog nét zichtbare aaltjes en springstaarten, tot de grotere bodembeesten zoals kevers, pissebedden, duizendpoten en wormen.

Want planten verliezen hun blad en gaan een keer dood. Het zijn de bodemorganismen die in een ingewikkeld samenspel, het bodemvoedselweb, planten afbreken en weer als voedingsstoffen beschikbaar maken voor nieuw leven. Voor bloemen, die op hun beurt insecten aantrekken. En voor bomen, die de schaduw bieden op (steeds meer) warme zomerdagen.

Betere waterhuishouding

Dat zorgt dan meteen ook voor een betere waterhuishouding. Bodemdieren zorgen met hun ondergrondse gangen dat dat de bodem overtollig water kan afvoeren. Maar ook dat het tijdens droogte water juist kan vasthouden, via de organische stof in humus en de betere bodemstructuur die bodemdieren creëren.

Veel gewonnen door groene tuinen en stadsparken

In de stad gebeurt veel dat een negatieve invloed heeft op de bodem: inwoners gebruiken (steeds dezelfde) wegen, er wordt gegraven en gebouwd. De bodem raakt daardoor steeds meer verdicht of wordt soms zelfs helemaal vernieuwd. Na zulke activiteiten kan het zomaar 10 jaar duren voordat het bodemecosysteem weer van de juiste kwaliteit is. En dan nog blijkt onder meer uit de gegevens van acht jaar Bodemdierendagen dat de bodems van groene tuinen en stadsparken veel beter scoren dan die van betegelde tuinen. Ook rond pleinen, langs wegen en straten valt nog veel te winnen. En dat wordt met de steeds zichtbaardere effecten van klimaatverandering alleen maar belangrijker.

Goede stadsinrichting nodig

Stedelijke inrichters en gemeentelijke beleidsmakers kunnen het leven van de onmisbare bodemdieren gemakkelijker maken door rekening te houden met de inrichting en het juiste beheer van de bodem. Denk aan minder bestrating, bodem bedekkende planten, losse boomstammetjes her en der, herfstbladeren achterlaten, en snoeien in het voorjaar in plaats van de herfst.

Bodemdieren Battle of the Cities

Door kennis te maken met de onderburen, het thema van de Bodemdierendagen 2022, raken steeds meer stadsbewoners bekend met het belang van het bodemleven. Juíst in de stad! Via de Bodemdieren Battle of the Cities, die we dit jaar organiseren, kunnen steden bovendien zelf onderzoeken hoe het is gesteld met de bodembiodiversiteit in het hart van hun stad. En deze kennis kunnen de onderzoekers goed gebruiken! We zijn reuze benieuwd, dus:  “Let the games begin!”

Meedoen met de Bodemdieren Battle of the Cities? Meld je gemeente aan via bodemdierendagen@nioo.knaw.nl.

Tekening: Djenné Fila