Thema 2021: Erop of eronder!

Begin van de herfst staan de Bodemdierendagen weer op de kalender. In heel Nederland zoeken mensen naar bodemdieren. Zo ontdekken jong en oud samen hoe het met bodemleven is gesteld. Want het leven in de bodem is ontzettend belangrijk. Ook voor planten, dieren en mensen bóven de grond. Het thema van de zevende Bodemdierendagen is dan ook: Erop of eronder!

Part-time bodemdier

Veel beestjes leven een deel van de tijd onder de grond én een deel erboven. Duizendpoten bijvoorbeeld, schuilen overdag in hun ondergrondse holletjes. Maar ’s nachts blijken ze goede renners, en jagen ze boven de grond op allerlei soorten insecten. Ook pissebedden komen ’s nachts naar boven. Dat zijn afvaleters: ze zoeken naar dode blaadjes op de bodem. Rupsen van sommige vlinders leven van plantenwortels en verpoppen in de bodem. En verschillende aaskevers graven dode diertjes in de aarde in, als voedsel voor hun jongen.

Overwinterplekje

Een gezonde bodem is ook belangrijk voor bodemdieren om in te overwinteren. Slakken graven zich begin van de winter in om de koude maanden af te wachten: wijngaardslakken overwinteren bijvoorbeeld op wel 40 cm diepte. En pissebedden zitten in de zomer graag onder bloempotten en bakstenen. Maar in de winter is het daar vaak te koud en dan gaan ze dieper de bodem in, waar de temperatuur hoog genoeg blijft om niet te bevriezen.

Insecten begraven hun eitjes

En dan zijn er nog insecten die als volwassene graag boven de grond rondspringen of -vliegen, maar toch afhankelijk zijn van een gezonde bodem: ze leggen hun eitjes in een holletje in de grond. Zandbijen doen dat bijvoorbeeld: ze graven voor elk eitje een apart holletje op 60 cm diepte, en stoppen er een bolletje stuifmeel bij als voedsel voor als de jonge bij uitkomt. Sabelsprinkhanen leggen hun eitjes minder diep: zij steken hun legboor een paar centimeter de grond in.

Voedsel voor vogels en zoogdieren

Ook bodemdieren zélf zijn een lekker hapje voor veel dieren in de natuur. Merels en mollen eten graag wormen, en egels en spreeuwen zoeken insecten en andere bodemscharrelaars. Grote kans dus dat je met bodemdieren in je tuin óók regelmatig kunt genieten van vogelgezang. Boven- en ondergronds kunnen niet zonder elkaar!

Recyclen

Bodemdieren helpen bij het recyclen van de voedingsstoffen in de natuur. Want miljoenpoten, wormen en kevers eten dode planten en dieren. Kleinere bodembeestjes als aaltjes en mijten, en goede schimmels en bacteriën doen de rest: zij zetten de restjes om in voedingsstoffen die de bodem vruchtbaar houden. En daar leven weer nieuwe planten van. Die planten zijn voedsel voor insecten en vogels. Vlinders kunnen hun eitjes erop leggen. En bijen en hommels halen nectar uit de bloemen. Een gezonde bodem? Dat belooft wat moois voor de lente…

Bedreigingen voor bodemdieren

Op veel plekken in Nederland gaat het helaas niet goed genoeg met de bodem en bodemdieren. Door asfalt en steeds meer bestrate tuinen blijft er minder ruimte over voor planten en dat betekent minder voedsel voor bodemdieren. Ook verstoring, te veel stikstof, bestrijdingsmiddelen en droogte maakt de bodems minder gezond.

Voor bodemdieren is het echt: erop of eronder!